Op 30 maart 2023 vond een webinar plaats georganiseerd door de klankbordgroep justitie en veiligheid van de VVD, gegeven door Prof. mr. dr. Birgit Snijder-Kuipers. Zij is werkzaam bij De Brauw Blackstone Westbroek Amsterdam als kandidaat-notaris en is tevens bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Zij  houdt zich bezig met vennootschapsrecht en doceert daar over corporate compliance and anti money laundering.

Het gaat om het wetsvoorstel Plan van Aanpak WWFT. In dit wetsontwerp zijn drie onderwerpen met name van belang. Dat zijn a. transaction monitoring, b. de positie van contant geld en c. informatie- uitwisseling tussen beroepsgroepen. Bij terrorismefinanciering gaat het ook in toenemende mate om financiering van massavernietigingswapens.

Transaction Monitoring en privacy
In dit wetsontwerp zijn de AVG en de juridische aspecten nadrukkelijk buiten beschouwing laten. Dat is begrijpelijk als je bedenkt, dat vooral gekeken is naar het economische aspect en de juridische kant onvoldoende is belicht. Birgit Kuipers pleit ervoor dat er veel meer multidisciplinair wordt gewerkt. In haar visie hadden behalve economen, bij dit vraagstuk in ieder geval ook een jurist AVG en een jurist om advies moeten worden gevraagd. Het uiterst kritische oordeel van de Raad van State blijkt onvoldoende te zijn meegewogen.

Veelal wordt er te hoop gelopen als het over privacy gaat. Daar mag je absoluut niet aankomen. En hoewel het een elementair recht is, is dat natuurlijk onjuist. Het gaat om afweging van belangen en argumenten. Anders gezegd, waarom zou je in een gegeven geval het recht op privacy opzij willen zetten? Wat haar betreft had die afweging moeten worden gemaakt en beargumenteerd. Het gaat hier om de vraag waarom moet het algemeen belang hier zwaarder wegen dan het individueel belang?

Op dit moment werken de banken met het PIFI systeem, waardoor als mensen op de radar komen omdat ze frauduleus handelen ze geregistreerd worden en dit met andere banken wordt gedeeld.

De geheimhoudingplicht blijft buiten toepassing. Wat haar betreft kan dat niet en moet dat beter geregeld worden.

Hoog risico is een open norm. Ear zijn drie situaties van hoog risico.

  1. Een politiek prominent persoon (PEP).
  2. Hoog risicoland.
  3. Een complexe transactie.

Hierbij wordt wie een PEP is in de praktijk onvoldoende geregeld en worden de bestanden ook onvoldoende en ontijdig opgeschoond. Zij noemde het voorbeeld van Barack Obama, die geen PEP meer is, omdat hij langer dan een jaar is gedefungeerd als President van de VS en toch op de lijst staat en zo behandeld wordt.

Haar pleidooi is dat je dit per beroepsgroep moet regelen. Notarissen vallen bijvoorbeeld niet onder het bereik van de wet. Zij pleit voor maatwerk.

Transaction monitoring komt alleen bij banken aan de orde. De keuze is blijft het bij PIFI, of moet het systeem worden uitgebouwd?

Contanten
Dit wetsontwerp is niet gebaseerd op Europese wetgeving. In Europa is € 10.000,– de grens.

In België € 1.000,–, in Frankrijk € 3.000,–, in Duitsland is er geen bedrag genoemd, in Nederland is het € 3.000,– voor handelaren in grote waarden, € 5.000,– voor advocaten en € 3.500,– voor notarissen. Notarissen mogen hoe dan ook geen contant geld aannemen. Voor advocaten is de regeling te vinden in artikel 6.27 van de Verordening Op De Advocatuur, kortweg VODA.(1)

Artikel 6.27 Betalingen aan en door advocaat

1

De advocaat verricht of aanvaardt in het kader van zijn praktijkuitoefening betalingen slechts giraal behoudens het bepaalde in het tweede en derde lid.

2

De advocaat kan betalingen in het kader van zijn praktijkuitoefening alleen dan in contanten verrichten of aanvaarden, indien er feiten of omstandigheden zijn die dat rechtvaardigen en met inachtneming van het bepaalde in het derde lid.

3

Indien de advocaat in een zaak of in een periode van ten hoogste een jaar ten behoeve van dezelfde cliënt een of meer contante betalingen zal verrichten of aanvaarden met een gezamenlijke waarde van € 5.000 of meer, overlegt de advocaat hierover voorafgaand aan die verrichting of aanvaarding met de deken. Indien dit voorafgaand overleg redelijkerwijs niet mogelijk is, vindt dit overleg plaats onverwijld na de verrichting of aanvaarding van die betaling.

In 2019 en 2020 werd onderzoek gedaan door het Financieel Toezicht Advocatuur (FTA) bij strafrechtkantoren in 11 arrondissementen en daaruit bleek dat de VODA toen onvoldoende werd nageleefd.(2)

De tuchtrechter is er duidelijk in. Het mag alleen in uitzonderlijke gevallen en dan alleen als de klant geen bankrekening heeft in Nederland, of er beslag is gelegd op de bankrekeningen. Bovendien dient er tevoren overleg te worden gepleegd met de deken boven bedragen van 5000 euro. Minister Frank Weerwind van rechtsbescherming  heeft er bij de NOVA op aangedrongen de VODA aan te passen en  het bedrag bij te stellen tot 1.000 euro.(3)

  1. Verordening op de advocatuur, (VODA)
  2. Advocatenblad 1 augustus 2022, online versie, Kees Pijnappels en Francisca Huijting-Mebius.
  3. Advocatenblad 1 augustus 2022, online versie, Kees Pijnappels en Francisca Huijting-Mebius.